Βιβλίο ξεχωριστό που παρασύρει τον αναγνώστη σε ένα συναισθηματικό κυκεώνα. Θα μπορούσε κάλλιστα να θεωρήσει κανείς ότι έχει τα στοιχεία μιας τραγωδίας(μόνο που εδώ δεν υπάρχει κάθαρση), αλλά και μετά το ξεφύλλισμα των τελευταίων σελίδων μπορεί να τροφοδοτήσει τη σκέψη γύρω από τα πρόσωπα του δράματος και το κοινωνικό τους υπόβαθρο.
Συνοπτικά, στην Ισλανδία στις αρχές του 19ου αιώνα η Άγκνες Μαγκνουσντότιρ καταδικάστηκε και εκτελέστηκε ως συμμέτοχη στο φόνο δυο ανδρών, ο ένας εκ των οποίων υπήρξε εραστής και αφεντικό της. Με έναυσμα αυτή την πραγματική ιστορία ξεκινάει η μυθοπλασία και η εξιστόρηση των τελευταίων μηνών της ζωής της από την γλαφυρή πένα της Ηannah Kent, αναπλάθοντας παραστατικά την ισλανδική κοινωνία εκείνης της εποχής με τις προκαταλήψεις και τις δεισιδαιμονίες της. Ως εδώ, καλά… Άλλη μία εξιστόρηση μιας ατομικής τραγωδίας από αυτές που περνούν στα ψιλά γράμματα της ιστορίας(άλλο αν η παγκόσμια ιστορία χτίζεται πάνω σε κάτι φαινομενικά ασήμαντες ιστορίες). Μόνο που τα έθιμα ταφής δεν είναι μόνο αυτό. Χωρίς να ηθικολογεί, χωρίς να αποτελεί πολιτικό δοκίμιο ή καταγγελτήριο η συγγραφέας παίζει με τα μοτίβα και τις αντιθέσεις τους (πατριαρχία, φεμινισμός κοινωνικές ανισότητες)και με το μυαλό του αναγνώστη, που ακόμα και αν έχει γυρίσει και τη τελευταία σελίδα θα συνεχίσει να προβληματίζεται για την ιστορία.
Η κεντρική ηρωίδα του μυθιστορήματος λειτουργεί ως φεμινιστικό σύμβολο πέρα από τόπο και χρόνο. Η γυναίκα που είναι καθηλωμένη στο ταξικό της πλαίσιο (παραδουλεύτρα από μικρή σε σπίτια της ισλανδικής επικράτειας), προσπαθεί για μια καλύτερη διαβίωση και ποτέ δεν ξεφεύγει από αυτήν, αντιμετωπίζει την οργή των ομοίων της υπό το μοτίβο «συμβιβάσου με τη ζωή σου, μη ζητάς περισσότερα, στην ανάγκη προσευχήσου για άφεση αμαρτιών». Είναι επικίνδυνη τόσο για την ανώτερη τάξη(δικαστική, ιερατική εξουσία)μιας και αμφισβητεί την κρίση τους σχετικά με την απονομή δικαιοσύνης, όσο και για το πατριαρχικό εξουσιαστικό πρότυπο, μιας και επιλέγει την ερωτικό της σύντροφο ελεύθερα χωρίς να κρύβεται πίσω από την αστική ηθική της οικογενειακής εστίας ή τα πικρόχολα σχόλια ατόμων της τάξης της(οποιοσδήποτε συνειρμός με σημερινές κοινωνίες είναι καλοδεχούμενος).
Επειδή όμως τα κοινωνικά σύμβολα ή θα εντάσσονται και θα χρησιμοποιούνται από το σύστημα(άρα θα ναι ακίνδυνα), ή θα περιθωριοποιούνται και δε θα βρίσκουν σημείο να κουμπώσουν με κανένα κοινωνικό σύνολο(η Άγκνες δεν έχει κοινωνικές συναναστροφές με άλλες παραδουλεύτρες ή εργάτες), άρα ακίνδυνα και πάλι, πρέπει να καταστρέφονται παραδειγματικά, να τιμωρούνται, έτσι ώστε να μην υπάρχει καμία δυνατότητα αμφισβήτησης του ίδιου του συστήματος. Συγκεκριμένα στην ιστορία, η ηρωίδα κατηγορείται για το φόνο του αφεντικού της, ο κεντρικός επίτροπος πρέπει να την κατηγορήσει ως φόνισσα και να στρέψει και την υπόλοιπη κοινωνία εναντίον της όχι για τη δικαιοσύνη αλλά για τη διατήρηση του συστήματος. Είναι γυναίκα που δολοφονεί άντρα, παραδουλεύτρα που δολοφονεί αφεντικό, συν τοις άλλοις και έξυπνη ,μορφωμένη! Απαράδεκτο, άρα πρέπει να τιμωρηθεί. Απόφαση: ΕΝΟΧΗ. Το σύστημα παντοδύναμο, η Άγκνες συμβιβάζεται και δεν διεκδικεί την αλήθεια της και η απόφαση είναι τετελεσμένη.
Στην ιστορία, σίγουρα η Άγκνες θα εκτελεστεί, αλλά η δαιμόνια πένα της Kent πετάει σπίθες διεξόδου, η αλληλεγγύη πάνω στην οποία συνεργάζεται η ηρωίδα με την οικογένεια που τη φιλοξενεί, η συζήτηση χωρίς στερεότυπα και εξουσιαστικές δομές(ο πάτερ που απλά ακούει την ιστορία της Αγκνες σαν σύγχρονος ψυχαναλυτής)είναι μικρά βηματάκια. Μικρά βηματάκια που πρέπει να οδηγούν σε κάτι μεγαλύτερο…
Που θα τα αλλάξει όλα.
Από:Χρυσάνθη Σουκαρά
